«اقتصاد دفاع در دوران جدید» عنوان کتابی است که در هشت فصل به قلم حسین دری نوگورانی، عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام و از سوی انتشارات ساقی روانه بازار نشر شده است.

در فصل نخست نویسنده پس از ارائه تعاریف موجود از اقتصاد دفاع، به طرح کلیاتی در این حوزه پرداخته و ماهیت این علم را به شیوه مقایسه‌ای مورد مداقه قرار می‌دهد. نوگورانی در این فصل مفهوم اقتصاد را متضمن کاربرد ابزارهای تحلیلی، قاعده‌‌ها، نظریه‌ها، داده‌ها و روش تحلیل و استدلال اقتصادی برای تحلیل عالمانه مسائل دفاعی - در حوزه ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی- می‌داند.

«در گذشته‌های دور، این فرض که کشوری بتواند در صورت تمایل، در انزوا به سر برد و خود را از شعاع و نفوذ و تأثیر دیگر کشور‌ها دور نگه دارد، می‌توانست جنبه‌هایی از واقعیت را در بر داشته باشد، اما این جنبه از واقعیت دست کم چندین دهه است که در زمره ذهنی‌گرایی‌های خیال‌پردازانه قرار گرفته است و فرض تحقق آن، تنها در ساده‌سازی‌های آموزشی و در سطوح مقدماتی علوم اجتماعی جای گرفته است. حیات هر کشور به قدرتش در عرصه بین المللی بازمی‌گردد و اندازه قدرت، چیزی جز میزان تأثیرگذاری یک بازیگر در صحنه بین‌المللی بر بازار‌ها و نتایج رویدادهای جهانی در جهت منافع و مصالح مورد نظر خود نیست.»

فصل دوم‌ کتاب «اقتصاد دفاع در دوران جدید» به پیشینه این علم در دنیای غرب پرداخته و نظریه‌های شخصیت‌های مطرح در این حوزه را قبل و بعد از قرن بیستم؛ پیش و پس از جنگ‌های جهانی بیان می‌دارد؛ و در فصل سوم نیز، روند و ترکیب هزینه‌های نظامی در سطح ایران و جهان مورد واکاوی قرار گرفته است. فصل چهارم پی‌آمدهای اقتصادی هزینه‌های نظامی را مورد بررسی قرار داده و دیدگاه‌های خوش‌بینانه و بدبینانه در این حوزه را به چالش می‌کشد و تأثیر دفاع را بر رشد ظرفیت جذب، هزینه‌های اجتماعی و بخش خارجی و نیز توسعه اقتصادی موشکافی می‌کند.

نوگورانی در فصل پنجم این کتاب برخی تکنیک‌های تخصیص منابع و بودجه‌بندی در درون بخش دفاع را ارائه کرده و به تخصیص بهینه‌سازی در این حوزه می‌پردازد.

فصل ششم و هفتم «اقتصاد دفاع در دوران جدید»، به دو عنوان «بازار نیروی کار نظامی» و «بازار تجهیزات نظامی» اختصاص یافته است. در این دو بخش مبانی نظری، و مقوله‌هایی چون عرضه و تقاضا و نیز ویژگی‌ها و جوانب آن در تدارک نیازمندی‌های تجهیزات دفاعی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

فصل پایانی کتاب، به موضوع «اقتصاد بسیج ملی» معطوف شده است و به معرفی ماهیت و اصول و ویژگی‌های اصلی بسیج ملی امکانات، که قلمرویی به مراتب وسیع‌تر از نیروی مقاومت بسیج و سازمان بسیج است و ارائه نحوه تحلیل اقتصادی آن، می‌پردازد. نوگورانی کتاب خود را با یادداشتی در خصوص «بسیج در جمهوری اسلامی ایران» و نیز ملاحظاتی اساسی در برنامه‌ریزی برای آن به پایان می‌رساند.

کتاب «اقتصاد دفاع در دوران جدید» که حاصل فعالیتی تحقیقاتی در دانشگاه امام حسین علیه‌السلام است، در ۴۰۸ صفحه و به بهای ۱۶۰۰۰۰ ریال از سوی انتشارات ساقی منتشر شده است.

به‌نقل از: هفته‌نامۀ «شما»، ۱۸ فروردين ۱۳۹۳ ▪

--------------------------

پدافند اقتصادی، ش 13، آذر ماه 1394، ص47